اومسوق‌دا قارا میزاح

اومسوق‌دا قارا میزاح:

شریف مردی

قارا میزاح، کَمبریج سؤزلویونده «جیددی قونولارا جیددی اولمایان بیچیمده یاخینلاشماق» اولاراق، تانیملانیر.  گئنللیک‌له تابو اولاراق قبول ائدیلن قونولاری، اؤزللیکله ده نورمالدا جیددی و یا دارتیشماسی آجی وئریجی اولدوغو دوشونولن قونولاری آیدینلادان بیر میزاح‌دیر. ایزله‌ییجی یوخسا اوخوجونو راحاتسیز ائدن، جیددی دوشونجه و ایله‌نجه‌یه یول آچاراق کوبود قونولاری اوزه گتیرمک ایچین بیر آراج اولاراق قوللانیلیر. داها چوخ اؤلوم، خشونت، تجاوز، آیریمچیلیق، مریضلیک، و اینسان جینسسللیک‌ینی ایچرن تئم‌لری ایچینه آلیر. قارا میزاحا گؤره ادبیات و سینمادان چوخلو اؤرنک‌لر وئرمک اولار، آنجاق دونیا ادبیاتیندان ایکی تانینمیش اؤرنک‌دن سونرا، سایین احمد روستم اوغلو یازدیغی «اومسوق» رومانیندا، قارا میزاح ایچین چارپیجی و گؤزل اؤرنک گتیره‌جه‌یم:

1- فرانتز کافکا/ دؤنوشوم/ چئویرمن: گولپری سرت

”O sırada elinde olan uzun süpürgeyle Gregor’u gıdıklamaya çalıştı. Bunda da başarılı olamayınca öfkelendi ve Gregor’u dürtmeye başladı, ancak hiçbir direnmeyle karşılaşmadan onu yerinden oynatabildiğinde dikkat kesildi. Çok geçmeden durumu kavrayınca gözleri fal taşı gibi açıldı, kendi kendine ıslık çaldı, fakat fazla oyalanmadı, yatak odasının kapısını açtı ve karanlığın içine doğru yüksek sesle bağırdı. “Bakın şuna gebermiş; işte orada yatıyor, tamamen gebermiş!”

«او سیرادا الینده اولان اوزون سوپورگه‌یله گرئگورو قیدیقلاماغا چالیشدی. بوندان دا باشاریلی اولمایینجا اؤفکه‌له‌ندی و گرئگورو دورتمه‌یه باشلادی، آنجاق هئچ‌بیر دیره‌نمه‌یله قارشیلاشمادان اونو یئریندن اوینادابیلدییینده دیققت کسیلدی. چوخ کئچمه‌دن دورومو قاورایینجا گؤزلری فال داشی کیمی آچیلدی، اؤز اؤزونه فیت چالدی، فقط آرتیق دایانمادی، یاتاق اوتاغینین قاپیسینی آچدی و قارانلیغین ایچینه دوغرو یوکسک سس‌له باغیردی. «باخین بونا گبرمیش؛ هابودو اورادا یاتیر، لاپ گبرمیش!»

بونلار رومانین سونوندا اولور و آنلاتی تمیزله‌ییجی قادینین باخیشینی گؤرسه‌دیر. «گبرمک» سؤزو گرئگورون «اؤلوم»ونه ایشاره ائدرک، قارا میزاح یارادیر. گرئگور سامسانین سَفیل و آجیماسیز دورومونو آچیق و ساچما ساپان بیر شکیلده آنلاتیر؛ اونون عائیله اویه‌سی اولاراق بیر بؤجک کیمی «گبرمه‌سی» بوتون عایئله‌نی اوودور، عائیله‌نین دورومونو دَییشمک ایچین بئله‌نچی دؤنوشوم گرک ایمیش سانکی.

2- ساموئل بئکئت/ قودونو گؤزله‌ییرکن

بیر: کاراکتئرلردن بیری اؤزونو آسماق ایچین کمرینی چیخاریر آنجاق شالواری توشور! اؤزونو مو آسسین، شالوارینی برک برک توتسون؟

ایکی:

استراقون: گل گئدک.

وئلادیمیر: گئده بیلمریک.

استراقون: نییه گئده‌ممریک؟

وئلادیمیر: قودونو گؤزله‌ییریک.

ایکی کاراکتئرین قودونو گؤزله‌مه‌لری، اونلارا باغیمسیز بیر ایشه گیریشمک ایذنی وئرمیر. ایزله‌ییجی مسخره بیر گولوش‌له اونلارین آجیلار ایچینده اولدوغو دورومو گؤرورو.

اومسوق‌دا قارا میزاح:

حاجی مناف و هازار، ایکیسی ده بیر گونده اؤلورلر. حاجی مناف، بازاردا دوککانی وار؛ وارلی کارلی، شرعیاتا بویون اَیَن و چئشیت‌لی احسانلارلا خالق ایچینده اؤزونو مؤمن تانیتدیران بیر اینسان‌دیر. هازار ایشیندن قالمیش بیر معلم، آلکوله آلیشقان بیری؛ ایچیب اوردا بوردا باییلماسی‌نا گؤره آتاسی دا اوندان کوسولودور. عائیله‌سیندن اوزاق یاشاییر. بونلارین بیر گونده اؤلومو و ایکی اؤلونو بیر یئرده یویوب کفَنه بوکولمه‌لری، ساده بیر یالنیش‌لیقلا، قارا میزاح یارادیر.

حاجی منافین گؤتورمه‌سینه گلن آداملارین چوخلوغو ایشی یوبادیر و اونون یویوب کفنله‌مه‌سی هازارین خالاتلانماغیندان بیرآز سونرا اولور. نه ایسه ایشین تله‌سمه‌سی، یوخسا هر جور بیر شانس اوزره، حاجی مناف مکّه‌دن آلیب مقدس یئرلره سورتدویو و اوزرینده قورآن آیه‌سی یازدیغی خالات، هازارین نعشینه بوکولموش!

دوروم، آغیر و آجی‌دیر؛ اوخوجو بیردن بئله بیر دورومو اوخورکن، بیلمیر شاققا چکیب گولسون یوخسا آغلاسین. هازار چوخ سئویملی و اوخوجو ایله اؤزده‌شله‌شه بیلن کاراکتئردیر. اونون ایشکنجه ایله ظولوم اؤلومو، خالقین کیمسه‌سیزلییینی خاطیرلادان بیر دوروم یاراتمیش روماندا. بوردا ایسه قبره قویولان یئرده نعشینه هوجوم گتیرن آداملارین بیردن بیره نه‌دن بئله سالدیرمالارینی، اوخوجو بیلیر بیلمز مات قالیب، آجی بیر گولومسه‌مه و ایچینده بؤیوک بیر کدرله قارشیلاشیر بو قارا میزاحا!

رومانین سونوندا، قبیرلرین قازیلیب یئرده‌ییشمه‌سینی آنلاتیرکن، حاجی منافین قبریندن ایکی کلله‌نین چیخماسی دا، باشاریلی قارا میزاح ایچین باشقا بیر اؤرنک‌دیر.

سونوج

قارا میزاح شیددتلی تراژیک و جیددی اولایلاردان سونرا، اوخوجویا بیر راحاتلیق یا آرا وئرمه‌دیر؛ اوخوجو بوتون آجیلاری دادیر دادماز، نارین، بلکه ده آجی بیر گولومسه‌مه ایله باش وئرمیش اولایلاری یئنیدن اینجه‌له‌مه‌یه باشلاییر بئله‌لیکله.