- جیمز جویس و سیرادانلیق
- کیتاب اینجهلمهسی / شریف مردی: آینادا اؤل-دیریلمک / زامان پاشا زاده
- اومسوقدا قارا میزاح
- «قیش» شعرینده بیچیم و ایچریک
- مجموعه مقاله «داغیتماغا دوغرو» منتشر شد!
- «داغیتماغا دوغرو» کیتابیندا گلن اؤن سؤز
- داغیتماغا دوغرو
- تورپاق ـ چنگیز آیتماتوو
- جان آپدایکین یاپیسال اینجهلمه یازماق اوچون آلتی قورالی:
- کیتاب اینجهلمهسی / شریف مردی: قوشلار داها قورخمورلار / رقیه کبیری
آخرین مطالب
امکانات وب
زامان ـ حقیقت ایلیشکیسللییی سارمالیندا (حلزونی) پروستگیل (Proustien) دَنکلم: کاییپ زامانین ایزینده (بیرینجی بؤلوم)
Zaman-Hakikat İlişkiselliği Sarmalında Proustgil Denklem: Kayıp Zamanın İzinde
] معمای پروستی در حیطه‌ی رابطه‌ی حلزونی زمان ـ حقیقت: در جستجوی زمان از دست رفته [
Proustien Puzzle Around the Spiral of Time-Truth Relationality: In Search of Lost Time
فوندا چوبان (Funda ÇOBAN) (آکسارای اونیوئرسیته‌سی İİBF اولوسلارآراسی ایلیشکیلر بؤلومو اؤیره‌تیم اؤیه‌سی)
فلسفه و سوسیال بیلیملر درگیسی، 2015
اؤزت
مارسل پروست‌ون یئددی جیلدلیک اثری کاییپ زامانین ایزینده، ادبی دَیرینین یانیندا فلسفی دوشونوملره یئر آچماسی باخیمیندان دا اؤنملی بیر اثر اولاراق بللکلریمیزه قازینمیشدیر.
ایشته بو چالیشما، اثرین بلکمییینی (ستون فقرات) اولوشدوران قاوراملار (ایستملی و ایستمسیز بللک، گؤسترگه‌لر) و باخیش آچیلاری (کایب اولان زاماندان یاخالانان زامانا) اطرافیندا زامان ایله بیلگی/حقیقت آراسیندا وارساییلان ایلیشکیسللییی، "کئچمیش و گله‌جَیین هپ بیر شیمدیکی زامانا تقابل ائتدییی" ادعاسی چرچیوه‌سینده اینجه‌لَمکده، بو چرچیوه‌ده ده پروست‌ون اثرینی اؤزللیکله هایدگره عایید اولان زامان آنلاییشی پئرسپئکتیفینده ایرده‌لَمک‌ده‌دیر.
آچار سؤزجوکلر: پروست، زامان، بللک، هایدگر، بئرگسون
گیریش
مارسل پروست (1871ـ1922)، 15 ایللیک بیر چالیشمانین اورونو اولان یئددی جیلدلیک اثری کاییپ زامانین ایزینده‌نی آسم کیریزلَرینین و پسیکولوژیک سورونلارین ائشلیک ائتدییی بیر حایات حیکایه‌سینین کؤلگه‌سینده تاماملادیغیندا، "زاماندا حقیقت آراییشی" اوزرینه سیستئملی بیر یاخینلاشمانی دا یازدیغی قالین جیلدلره قازانمیش بولونوردو.
بئنیامینین "دیلین نیل’ی (dilin Nil’i)" اولاراق نیته‌لَندیردییی بو نئهیر روماندا[1]، 19جو یوز ایل آریستوکرات و بورژووالارینین گونده‌لیک یاشامیندان هؤرولموش تاریخسل مکاندا هر نه قدر عشق، قیسقانجلیق، صنعت، اردم، ائش‌جینسللیک کیمی اینسان یاشامینین ایلیشکیسللییینه دایر پک چوخ آلانین چارپیجی بیر اوسلوبلا آیری آیری ایرده‌لَندییینی (بحثه قویولماغینی) گؤرمک مومکونسه ده، توم بونلاری اصلینده زامانین دَییشیک گؤرونوملرینی بیر تظاهور، "حقیقت آراییشینین زامان ایچینه یاییلیمی" اولاراق اوخوماق مومکوندور. زیرا کاییپ زامانین ایزینده، کلمه‌لر، رنگلر و گؤرونتولرله اولوشدورولموش بیر دونیانین ایچَرییینی تشکیل ائدن سؤز قونوسو آلانلارین فرقلی زامان کیپلرینده، هر یئنی جیلدده عادتا یئنیدن و یئنیدن قورولموش حالیدیر. اؤرنه‌یین ایکینجی جیلدده (چیچک آچمیش گنج قیزلارین کؤلگه‌سینده) بؤیوک دویغو و آنلام یوکله‌نرک صفحه‌لر بویونجا تصویر ائدیلمیش اولان بیر "مکتوبلاشان ماجرا"، دؤردونجو جیلدده (سودوم و قومارا)، آرتیق کئچمیش زامانین بیر کیپی اولماقلا چوخ داها فرقلی آنلام و دویغو گؤرونوملرینه بورونمکده‌دیر. بو آنلامی ایله اثر سورکلی "ایتیریلن و یاخالانان زامان" دئفورماسیونویلا قورولموش بیر گرچکلیک دونیاسینا تقابل ائتمکدیر.
اثرین ایچَرییینی تشکیل ائدن بو تمل یاپی، زامان مفهومونون دئفورماسیونونون فلسفی آنلامداکی آچیلیملارینی ایرده‌لمک آچیسیندان زنگین بیر قایناق سونماقدادیر. نیته‌کیم الینیزده‌کی چالیشما، کاییپ زامانین ایزینده‌نی اساس آلاراق کئچمیش و گلجه‌یین هپ بیر شیمدییه قارشیلیق گلدییی ادعاسینی هایدگرین زامان مفهومونا باغلایاراق، فلسفی زامان قاوراییشی ایله حقیقت آراییشی آراسیندا بیر پارالئللیک بولوندوغونو دارتیشماغا آچماقدادیر. دیگر بیر ایفاده ایله متنین ایرده‌لنمه‌سی، هایدگرین زامان و وارلیقی بیربیرینین آییریشماز تاماملاییجیسی اولاراق گؤرمه‌سینه بنزر شکیلده زامانین و حقیقتین بیربیرینین اوزرینه قاپلانان مفهوملار اولدوغو یؤنونده‌کی ساوی دارتیشماق اوزره قونوملانماقدادیر.
یوخاریداکی آچیقلامالار ایشیغیندا، چالیشمانین مرکزینده قونولاجاق قاوراملار سئتی زامان مفهومو چرچیوه‌سینده "آنی، بللک و آلیشقانلیق"، حقیقت/بیلگی مفهومو چرچیوه‌سینده "گؤسترگه‌دیر". بئرگسون و هایدگر، پروستگیل (Proustien) اوخوما ایچینده دَیینیلَجک دوشونورلردیر. پروست‌ون اصلینده یاپیتینی تک بیر جیلد حالینده، پاراگرافسیز ایکی کولون حالینده باسیلماسینی ایسته‌مَسی[2]، ساموئل بئکئت‌ین پروست آدلی چالیشماسیندا بیلینجلی اولاراق پروست‌ون اوسلوبونا بنزر بیر شکیلده اوزون جومله‌لر قوللانماسی کیمی تئکنیک دئتایللارین داهی "آخیش حالینداکی زامان" مفهومو آچیسیندان آنلاملاری بیر یانا، چالیشما بؤیله‌سی تئکنیکلرین دوشونوم ایله نسنه‌سی آراسیندا قورابیله‌جَیی اولاناقلارا شرح دوشمه‌یی بیر گؤرَو بیلَرک[3]اوچ قیسما آیریلمیشدیر: بیرینجی بؤلومده زامانین نه‌لییینه دایر قیسا بیر فلسفه تاریخی یولچولوغو یاپیلدیقدان سونرا، بو یولچولوقدا پروست‌ون آلدیغی یئر اثریندن آلینتیلانان اؤرنک پارچالارلا ایشارَتله‌نَجکدیر. ایکینجی بؤلومده، پروست‌ون زامان آنلاییشینا کندینی گؤستردییی ساولانان بیلگی/حقیقت دولاییمی، هایدگر و بئرگسونون زامان قاوراییشلاری ایله بیرلیکده ایرده‌لَنَجکدیر. بو چرچیوه‌ده بو قاوراییشلارین پروست‌ون اثرینده‌کی تمل قاورام و گؤرولرله ایلینتیسی (ایلگی) آچیقلاناجاقدیر. اوچونجو و سون بؤلومه ایسه، پروستگیل دئنکلَمدن توره‌تیلن زامانلا ایلگیلی سونوجلار اثرین آخیشیندا یئر آلان پارچالار اعتباری ایله تثبیت ائدیله‌جکدیر.
بو آشامادا بلیرتمک گرکیر کی، بو چالیشما کاییپ زامانین ایزینده آدلی اثرین ادبی بیر چؤزومله‌مَسی یا دا پروست‌ون آنلام دونیاسینین دیتایللاری ایله آچیملانماسی دئییلدیر. زیرا بؤیله بیر آچیملاما، بو چالیشمانین آماجینی و حجمینی فاضلاسی ایله گئنیشلَده‌جکدیر. اؤته یاندان ایلگیلی لیتئراتور (متن) تاراماسی چرچیوه‌سینده اؤزللیکله تورکجه‌ده صنعتچی‌نین فلسفی و ادبی آنلامداکی زنگینلییینه یئترینجه پروجئکسیون توتولمامیش اولدوغونا دایر اولاشدیغیمیز گؤزلم، قیسیتلی قونوسو ایله داهی الینیزده‌کی چالیشمانین آکادمیک جامعه آچیسیندان گؤره‌جه قاتقیسینی ایملَمک‌ده‌دیر. یاپیلان دارتیشما اویارینجا واریلاجاق یئرینسه گونجل دوزلمده هم حقیقتین گؤره‌لیلییی (نسبیّت) اوزرینه پوست‌مدرن دارتیشمالارا گؤز قیرپماسی، هم ده ادبیاتین فلسفی آچیدان نه قدر زنگین بیر قایناق اولدوغونون آلتینی چیزمه‌سی بکلَنمکده‌دیر.
ماراقلی اولانلار مقاله‌نین اورژینالینی بوردان اوخویابیلرلر.
[1] Walter Benjamin, “Proust İmgesi”, Son Bakışta Aşk, Çev. Orhan Koçak, 4. Basım, Metis Yayınları, İstanbul, 2006, s.101.
[2] a.g.e., s.103.
[3] چالیشمانین ایلک حالی، بیلینج آخیشی تئکنیک ایله یازیلمیشدیر.
ما را در سایت سانسور اولموش.. دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : msharifmardig بازدید : 193